“Het loopt allemaal anders dan we dachten. Hoe hadden we dat nou kunnen voorkomen? Hoe richten we het voor de toekomst zodanig in dat dat ons niet weer overkomt?” Het antwoord is: niet. Richt het liever zo in dat het je wél mag overkomen.
Het leven is een constante verandering. Als je je daar niet op instelt ben je voortdurend aan het worstelen en loop je achter de feiten aan. Tegen de tijd dat jouw plan wordt gerealiseerd is de situatie alweer veranderd. Het zoeken naar houvast leidt tot frustratie en stagnatie. Een dichtgetimmerd plan is in feite een motie van wantrouwen aan je eigen talent. Je haalt niet het beste uit jezelf, je project of organisatie.
Je talent is creatief, zoekt naar mogelijkheden en wil uitgedaagd worden. Het liefst schep je een omgeving waarin dat creatieve vermogen wordt aangewakkerd want daarmee haal je het beste uit jezelf. Dat is niet een omgeving waarin alles vastligt.
Creëer dus ruimte voor ontwikkeling. Durf te zeggen: dat weet ik nu nog niet. Dat is geen zwaktebod maar juist een uiting van vertrouwen. We gaan het onderweg uitvinden, het antwoord komt als de tijd daar rijp voor is. Door daarop te vertrouwen stel je je open voor je eigen en elkaars talent en wordt het traject van de uitvoering van een project een ontdekkingsreis, in plaats van het plichtmatig afwerken van een tevoren bedacht stappenplan.
Nodig het onverwachte uit
Improvisatie is in ons hele leven vervlochten. Ieder gesprek, iedere onverwachte gebeurtenis maakt het nodig te improviseren, dus we doen dit voortdurend. Het is nog leuk ook. Dagelijks kun je merken dat leuke momenten en goede ideeën ontstaan uit ongeplande situaties en ontmoetingen. In rampspoed zijn we op een bepaalde manier zelfs op ons best. We zijn uit onze gewone doen, we weten niet hoe het verder moet en daardoor gaat de adrenaline stromen. We worden er wakker en alert van en dat brengt het beste in ons omhoog.
De vraag is waarom we deze modus niet veel meer gebruiken in ons werk. Daar is onze expertise gevraagd en het zou er een stuk leuker op worden als we improvisatie waarderen en trainen als een vaardigheid in plaats van het als een noodzakelijk kwaad te zien.
Laat muziek je inspireren
Er bestaat veel muziek waar improvisatie is ingebakken in het concept. Een jazzmuzikant bijvoorbeeld is een improvisatie-expert. Hij of zij is niet bang voor het onbekende maar zoekt het juist op. Niet dat er geen spanning mee verbonden is, maar leidend is het vertrouwen in creativiteit en ieder optreden is zo ingericht dat die gevraagd is. Door hier een leven lang mee bezig te zijn groeit de expertise en het vertrouwen op improvisatietalent. En daar hoef je geen jazzmuzikant voor te zijn. Het kan in je eigen werk ook.
Tijdens onze percussieworkshops ontregelen we de deelnemers door ze uit hun gewone werkroutine te halen. Dat is op zich al een vorm van improviseren voor ze. Maar af en toe komt de vraag van een klant: kunnen we iets dieper op het thema creativiteit en samenwerking ingaan? In dat geval stappen we van de Samba Reggea af en laten we een groove vanuit de deelnemers zelf door improvisatie ontstaan. En het is ook voor ons spannend en verrassend wat daar dan uit komt. Zo deed de Wereldomroep haar naam eer aan en kwam eens met een 5/4 maat op de proppen. Niet een alledaags Europees ritme!
Dus: laat je verrassen door je eigen mogelijkheden, door je teamgenoten en ontdek wat er aan muzikale creativiteit in je team verborgen zit. Een metafoor voor de onuitputtelijke mogelijkheden die je met elkaar nog kunt ontdekken in de samenwerking zolang je open staat voor het onverwachte.
